ARDENNEN TIP 10: EERSTE & TWEEDE WERELDOORLOG

De Eerste Wereldoorlog werd elders in België heftiger beleefd, maar de eerste schoten werden wel in de Ardennen gelost. Met de slag om de stad Luik barstte de Eerste Wereldoorlog pas echt los. Op 5 augustus 1914 opende de Duitsers de aanval op de grootste stad van de Ardennen. Dit was het sein voor Engeland om zich te mengen in de strijd. Plan was Luik en omliggende dorpen snel te veroveren en zo een snelle opmars richting Frankrijk te maken. De Duitsers hadden echter niet gerekend op de uitgebreide verdedigingslinie rondom Luik. De forten rondom de stad weerhielden de eerste dagen de Duitsers van een snelle overwinning. De bruggen over de Maas werden snel bezet, maar snel doorstoten door de stad was er niet bij. Wel worden omliggende dorpjes veroverd. Dit gaat gepaard met grote wreedheden door het leger. In Weerst worden 24 mannen doodgeschoten nadat een officier bij het binnenvallen van het dorp is doodgeschoten. Ook elders koelen de Duitsers hun woede op de bevolking. Ook in Battice, Verviers, Soumange en Herve vinden slachtingen plaats. Op 7 augustus werd de citadel veroverd en begon men vanaf hier de stad en omliggende forten met behulp van zware kanonnen te beschieten. De forten zijn niet bestand tegen de zware artillerieaanvallen en uiteindelijk op 15 augustus werd het laatste fort veroverd. Koning Leopold beveelt zijn leger zich terug te trekken richting Antwerpen. De weg naar Frankrijk lag open voor de Duitsers. De weerstand in de Ardennen had echter wel de geallieerden de tijd gegeven zich voor te bereiden op de aanval. Voor wie wil ervaren hoe het leven in een loopgraaf was tijdens die oorlog kan in de citadel van Dinant terecht. Aan het einde van de rondleiding is een loopgraaf met geluids- en lichteffecten nagebouwd om men het gevoel te geven zich midden in de strijd te begeven.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers geleerd van hun eerdere ervaringen. De forten rondom Luik worden vernuftig en snel uitgeschakeld door bombardementen met zweefvliegtuigen waardoor België genoodzaakt is zichzelf snel over te geven. De forten rondom Luik zijn geen linie meer van belang. Wil je de forten bezoeken dan kan dat. Een groot aantal is opengesteld voor publiek en laat zien welke rol ze in de Eerste en Tweede Wereldoorlog speelden. De forten Fort de Barchon, fort de Battiche, fort Ebenmael, fort de Flemalle, fort Aubin-Neufchateau en fort de Trancrémont-Pepinster zijn allen te bezoeken. De grootste klap voor de Ardennen komt pas aan het einde van de oorlog met de Battle of the Bulge of het Ardennenoffensief . Na de opmars van de geallieerden in Normandië op D-Day deed Hitler nog één aanvalspoging via de Ardennen. Dit gebied was relatief slecht verdedigd en vooral bezet door geallieerde troepen die even bij mochten komen van het front. De winter van ’44 ’45 werd er een om nooit te vergeten. Hitler zette met een enorme troepenmacht en tanks de aanval in en wist de frontlinie flink terug te dringen. Hevige gevechten en zware tankbataljons zorgden dat de geallieerden ingesloten werden rondom onder andere de stad Bastogne. Wereldberoemd werd natuurlijk het antwoord op het Duitse ultimatum van de generaal McAulif. Zijn “Nuts”op de oproep om overgave is zeer bekend. Na enkele heikele dagen werden de troepen door luchtsteun bevrijd. Nog steeds zijn er verschillende plekken in de Ardennen waar je alles te weten kunt komen over deze hevige strijd.

Er zijn maar liefst tien verschillende musea en tal van historische bezienswaardigheden. In en rondom Bastogne zijn verschillende kleine musea te vinden. Het 101st Airborne, Bastogne Ardennes 44 museum en het Bastogne memorial museum geven je specifieke informatie over de strijd rondom de stad Bastogne. Het indrukwekkende stervormige oorlogsgedenkteken, de Maradson, is ook echt een aanrader. Bovenop overzie je de gehele omgeving en wordt uitgelegd aan de hand van kaarten hoe de strijd zich afspeelde. In Malmedy wordt de slachting door Kampfgouppe Pfeiffer onder verschillende Amerikaanse soldaten herdacht met een prachtig museum Baugnez 44. Diezelfde Tankdivisie werd verslagen bij La Gleize en ook hier is een museum om de Battle of the Bulge te herinneren. Ook in La Roche is een groter oorlogsmuseum genaamd Musee de la Batailles des Ardennen.

Naast de grotere oorlogsmusea zijn er ook vele kleinere museumpjes. Deze worden onderhouden door hobbyisten of zijn ontstaan uit ietwat uit de hand gelopen hobby’s. In de buurt van St.-Vith vind je Poteau 44, in Aywailles memories museum 40-45 en in Battice Remember museum 39-45. Allen hebben ze een flinke collectie uniformen, oude wagens, gebruiksvoorwerpen en veel meer. De grotere musea zijn vaak wat professioneler opgezet en hebben een mooiere uitstalling. Voordeel van de kleinere musea is dat de eigenaar meestal zelf enorm veel weet uit deze periode en je desgevraagd er van alles over kan vertellen. Vanuit veel musea worden ook Battlefield tours aangeboden. Je gaat dan met ervaren gids door het Ardense landschap en krijgt het verhaal van de slag om de Ardennen te horen op de plekken waar het allemaal gebeurde. Bovendien weten de gidsen je vaak te wijzen op resten en sporen in het landschap die je anders zeker zou hebben gemist.

Naast de verschillende oorlogsmusea zijn er ook nog enkele begraafplaatsen. Op verschillende plaatsen liggen soldaten op de gemeentelijke begraafplaats waar ze een apart stukje hebben gekregen. In de plaats Eupen is bijvoorbeeld een klein Duits militair kerkhofje ingericht. Grootser en indrukwekkender zijn echter de twee Amerikaanse begraafplaatsen. Bij Neupré en Henri-Chapelle liggen twee enorme militaire begraafplaatsen. Lopend tussen de kruizen krijg je dan pas een echt gevoel van de omvang, de schaal en de ellende die de oorlog met zich meebracht. Een zeer indrukwekkende aanrader die bij een oorlogenbezoek aan de Ardennen zeker niet mag ontbreken.